Eglise Notre Dame

Op de heuvel van Lavilletertre, niet ver van de kerk, stond ooit een niet meer bestaand fort. De Notre-Dame, gebouwd in twee korte campagnes vanaf de jaren 1140, is een van de meest representatieve gebouwen van de romaanse architectuur met ribgewelven waaruit de gotische stijl is voortgekomen en die bijzonder goed vertegenwoordigd is in de Oise. Het belang ervan wordt nog vergroot door het feit dat het nooit belangrijke latere transformaties heeft ondergaan en er daarom vandaag nog net zo uitziet als in de 12e eeuw. Het zeer complete plan omvat een schip van vijf traveeën met zijbeuken, een uitspringend dwarsschip waarboven de klokkentoren uitsteekt en een koor met een vlakke koorafsluiting. Het schip werd het eerst gebouwd en is het interessantste deel. Het middenschip en de zijbeuken zijn bedekt met geribde gewelven die vallen op pijlers gevormd door halve zuilen en kolommen (twaalf in totaal) in strikte overeenstemming met de elementen die ze ontvangen. Het resultaat is een "luifelstructuur", de essentie van de gotische stijl, die vooral in het middenschip tot uiting komt, ondanks de nivellering van de halve zuilen van de doublets. Bevrijd van de stoten van het gewelf, die zo op nauwkeurige punten werden gebracht, verdwenen de muren geleidelijk ten gunste van steeds grotere ramen. In de Notre-Dame blijft het raam echter een kleine Romaanse erker en behoudt de muur al zijn belang. De eerste travee bevatte oorspronkelijk een galerij. Het is toegankelijk via twee trappen in de dikke gevelwand. Waarschijnlijk bedoeld om de kasteelheer te ontvangen, is het een zeldzaam bewaard gebleven voorbeeld van dit type opstelling, dat iets later en met een veel ambitieuzer ontwerp in Trie-Château te vinden was. De talrijke kapitelen zijn hoofdzakelijk gebaseerd op het thema van het gladde blad of het acanthusblad, maar hier en daar zijn ook enkele karakters of dierlijke voorstellingen, op een nogal ruwe manier behandeld, te herkennen. Aan de buitenkant zijn alle versieringen geconcentreerd op het portaal, waarvan tegenwoordig het timpaan en de bovendorpel ontbreken. De vier archivolten, geheel opgenomen in de dikke gevelwand, zijn versierd met torussen, gebroken stokken en een gekartelde fret. Ze zijn ontvangen op off-set kolommen door middel van kapitelen met een tamelijk stomp reliëf, waarvan de decoratieve thema's in het middenschip te vinden zijn. De zorg waarmee het schip werd gebouwd is ook duidelijk in de zijramen (die in het zuiden zijn beter bewaard gebleven), omlijst door zuilen met kapitelen die een rijkelijk gevormde en versierde archivolt ontvangen. Het koor en transept zijn iets later en hebben bovendien een veel te droge restauratie ondergaan. Ze zijn niet van hetzelfde belang en hebben een zeer eenvoudige bouwstijl. De twee kruisstukken en het koor hebben dezelfde afmetingen en hebben elk een ogivaal gewelf. De klokkentoren, die op de kruising staat en toegankelijk is via een originele wenteltrap in de zuidoosthoek, is een prachtige toren uit de jaren 1170. De belfortvloer, die door een hoge basis ruim boven de daken uitsteekt, wordt aan weerszijden afgesloten door twee hoge halfronde traveeën, versierd met dubbele zuilen. Op de hoeken vervangen andere colonnetten de steunberen van de onderste verdieping, waardoor het silhouet van de toren wordt verzacht. De daklijst, versierd met schubben en opengewerkt met twee kleine traveeën versierd met een klaverblad en zuilen buiten het midden, is bijzonder origineel en dateert waarschijnlijk uit een latere periode. Dominique Vermand